Zakaz i utrata uprawnień w całej UE: Rewolucja w prawie jazdy i cyfryzacja dokumentów

Unia Europejska szykuje jedną z największych reform w historii przepisów dotyczących prawa jazdy. Zmiany, które oficjalnie zostały uzgodnione przez Parlament Europejski i Radę UE pod koniec marca 2025 roku, mają charakter systemowy i obejmują zarówno kwestie sankcji, jak i cyfryzacji dokumentów. Dla zawodowych kierowców oznacza to koniec niejednoznacznych interpretacji przepisów w ruchu międzynarodowym, a dla firm transportowych – konieczność aktualizacji procedur kontrolnych i kadrowych.

Jednym z kluczowych elementów nowej dyrektywy jest wprowadzenie obowiązku wzajemnego uznawania zakazów prowadzenia pojazdów. Dotychczas sytuacja, w której kierowca utracił prawo jazdy w jednym państwie, a kontynuował pracę w innym, nie należała do rzadkości. Luka ta była problemem nie tylko prawnym, ale przede wszystkim bezpieczeństwa drogowego. Po wejściu w życie nowych przepisów, zakaz jazdy wydany w jednym kraju UE będzie automatycznie obowiązywać w całej Wspólnocie. W praktyce oznacza to, że zawodowy kierowca ukarany np. za prowadzenie pod wpływem alkoholu w Hiszpanii nie będzie mógł dalej prowadzić pojazdu w Polsce czy Niemczech. Mechanizm ten ma być obsługiwany przez europejski system wymiany informacji RESPER.

Równie istotnym aspektem reformy jest cyfryzacja prawa jazdy. Planowane jest wprowadzenie jednolitego cyfrowego dokumentu, który będzie dostępny w ramach Europejskiego Portfela Tożsamości. Rozwiązanie to ma nie tylko ułatwić identyfikację kierowców w ruchu transgranicznym, ale również usprawnić procesy administracyjne związane z wymianą czy przedłużeniem prawa jazdy. Co istotne, cyfrowe prawo jazdy ma być honorowane we wszystkich krajach UE na równi z wersją fizyczną. Dla kierowców zawodowych to oznacza możliwość szybszego potwierdzania uprawnień podczas kontroli oraz większą mobilność na jednolitym rynku europejskim.

Unia Europejska kieruje swoją uwagę także na grupę najmłodszych uczestników ruchu drogowego. Statystyki jasno pokazują, że osoby poniżej 30. roku życia często uczestniczą w najpoważniejszych wypadkach drogowych. W odpowiedzi na ten problem wprowadzone zostaną nowe mechanizmy, które mają na celu lepsze przygotowanie młodych kierowców do samodzielnego prowadzenia pojazdów. Kluczowym rozwiązaniem będzie możliwość uzyskania prawa jazdy przez osoby w wieku 17 lat, jednak pod warunkiem uczestnictwa w specjalnym programie jazdy z opiekunem. Rozwiązanie to ma zapewnić bezpieczeństwo na etapie nauki oraz pozwolić na zdobycie praktycznego doświadczenia w rzeczywistych warunkach drogowych. Dodatkowo młodzi kierowcy będą przez okres minimum dwóch lat objęci zaostrzonym režimem odpowiedzialności za wykroczenia.

Nowe regulacje obejmą także obszar zdrowia kierowców. Przy ubieganiu się o prawo jazdy oraz jego przedłużeniu konieczne będzie przedstawienie samooceny stanu zdrowia lub przejście badań zgodnie z systemem krajowym. Celem jest wczesne wykrywanie przypadków, w których zdolność do prowadzenia pojazdu mogłaby być ograniczona np. przez problemy neurologiczne, kardiologiczne czy zaburzenia widzenia.

Warto też zwrócić uwagę na zmiany dotyczące kategorii B. Z uwagi na rozwój elektromobilności i zwiększającą się masę pojazdów elektrycznych, nowe przepisy dopuszczają prowadzenie samochodów o masie do 4,25 tony (zamiast 3,5 tony), o ile pojazd napędzany jest paliwem alternatywnym, takim jak energia elektryczna. Rozwiązanie to wspiera rozwój zeroemisyjnego transportu, a jednocześnie otwiera nowe możliwości zarobkowe dla kierowców posiadających wyłącznie kategorię B.

Choć nowe przepisy nie wejdą w życie natychmiast, państwa członkowskie będą miały cztery lata od momentu publikacji dyrektyw na ich implementację w prawie krajowym. Dla administracji oznacza to czas na budowę odpowiedniej infrastruktury cyfrowej, a dla przewoźników drogowych – na przystosowanie procedur kontrolnych i szkoleniowych. Kierowcy zawodowi powinni już teraz zapoznać się z planowanymi zmianami, gdyż ich wdrożenie będzie miało realny wpływ na codzienne funkcjonowanie w europejskim transporcie drogowym.